De FiAC-studiedag over onderwijshuisvesting gaat over het Integraal Huisvestingsplan (IHP), maar ditmaal ook over duurzaamheid. “Veel gemeenten zijn al met scholen in gesprek een over IHP. In het kader van het klimaatakkoord, dat internationaal bindend is voor Nederland, wil het ministerie van Binnenlandse Zaken dat alle schoolgebouwen in 2030 energieneutraal zijn. Daar lijkt het onderwijs nog volop tijd voor te hebben, maar volgens mij dringt de tijd nu al.’
Er is nog steeds geen zicht op de nieuwe wet die het akkoord tussen de PO- en VO-Raad en de VNG over onderwijshuisvesting landelijk verplicht maakt. Gelukkig ziet Jan Schraven dat veel gemeenten niet stilzitten, met schoolbesturen in gesprek zijn. “Er moet nog veel geregeld worden, maar de grote lijnen gaan niet meer veranderen. Je kunt op lokaal niveau nu al zaken met elkaar te doen. Daarom ga ik tijdens de studiedag de scholen meenemen in hun mogelijkheden, hun rechten en plichten en hoe je het spel goed en slim speelt.”
Vanwege het internationale Klimaatakkoord is duurzaamheid een belangrijke ingrediënt van ieder IHP. “Nu al moeten plannen voor nieuwbouw in belangrijke mate energieneutraal zijn. In 2030 wil de overheid dat alle onderwijsgebouwen volledig zelfvoorzienend zijn. Je bent dus verkeerd bezig als je nu nieuwbouw neerzet, die nog niet aan de norm voor 2030 voldoet. Scholen krijgen vooral veel werk aan het aanpassen van de bestaande panden. Daarvoor moeten ze plannen maken, investeringen bij elkaar sparen en tenslotte de energiemaatregelen uitvoeren. Op dit moment is er nog veel onduidelijk over subsidies en wat je op de energierekening kunt terugverdienen. Het ministerie van OC&W heeft in verschillende tranches de komende jaren flinke bedragen beschikbaar voor aanpassingen van schoolgebouw, maar het wel lastig om deze een zinvolle plaats te geven in een met de gemeente afgestemd meerjaren huisvestingsplan. Korom: negen jaar lijkt lang, maar de tijd zal voorbijvliegen!”
Het IHP dat PO- en VO-scholen moeten opstellen, koppelt meerjarig het gebruik van panden aan zowel regulier onderhoud als aanpassingen. Ingeval renoveren financieel of technisch onaantrekkelijk is, kan met de gemeente over vervangende nieuwbouw worden gesproken. Wat er precies in een integraal huisvestingsplan moet komen te staan, zal per gemeente gaan verschillen, aldus Jan Schraven. “De voornaamste uitdaging ligt echter binnen de scholen zelf. Die moeten hun huisvestingplannen leren richten op het faciliteren van hun onderwijskundige kwaliteit . Dat is wat je school de plaatselijke gemeenschap wil bieden en daar moet je op lokaal niveau uitwerking aan geven. Waar scholen tegen aan zullen lopen, is dat gemeenten vanuit een andere benadering onderhandelen dan zijzelf.”
Een belangrijke nieuwe plicht voor scholen is dat zij meebetalen wanneer hun huisvesting wordt gerenoveerd dan wel vervangen. Jan Schraven: “Het is niet makkelijk daarvoor geld opzij te zetten. Maar wanneer je met de gemeente afspraken hebt gemaakt over renovatie of nieuwbouw, dan kun je meestal wel besparingen op onderhoud opzijzetten. Als je vervangende nieuwbouw krijgt, is bijvoorbeeld het leggen van nieuwe dakbedekking niet meer zinvol. En als je energieneutraal gaat bouwen, gaat de rekening terug naar nul. Wat je op energie bespaart, kun Je gebruiken als terugbetaling wanneer een partij bereid is bepaalde investeringen voor te schieten. Ik zie mogelijkheden voor nieuwe soorten financiële afspraken. Als schoolbestuur moet je moet het spel goed leren spelen, vind ik. Op de studiedag geef ik daar graag enkele aanzetten voor.”
